©EU-OSHA/Adam Skrzypczak
In aansluiting op het strategisch kader voor gezondheid en veiligheid op het werk 2014-2020 heeft EU‑OSHA steun aan de preventie van werkgerelateerde ziekten tot een van de beleidsprioriteiten gemaakt. Het doel is niet alleen het leven van individuele werknemers te verbeteren, maar ook de kosten van werkgerelateerde ziekten en sterfgevallen tot een minimum terug te brengen.
Het aantal arbeidsongevallen is de afgelopen tien jaar met 25 % afgenomen. Toch zijn elk jaar nog steeds naar schatting 2,4 miljoen sterfgevallen wereldwijd te wijten aan werkgerelateerde ziekten, waarvan 200 000 in Europa.
Doel van het werk van EU-OSHA met betrekking tot werkgerelateerde ziekten is te voorzien in wetenschappelijke onderbouwing van preventie, beleid en praktijk. Een andere belangrijke doelstelling is beter inzicht te bieden in de mate waarin ziekten een hindernis vormen voor werk.
Werkgerelateerde ziekten zijn:
- aandoeningen aan het bewegingsapparaat,
- stress en psychische aandoeningen,
- werkgerelateerde kanker,
- huidziekten,
- werkgerelateerde ziekten veroorzaakt door biologische agentia.
Huidige projecten
EU-OSHA is in 2015 een overzichtsproject gestart waarin drie gebieden van onderzoek, beleid en praktijk betreffende werkgerelateerde ziekten aan de orde komen:
Definities en regelgeving
Een ‘werkgerelateerde ziekte’ is een ziekte die is veroorzaakt of verergerd door factoren op de werkplek. Hieronder valt ook een groot aantal ziekten met een complexere oorzaak, waarbij sprake is van een combinatie van beroepsgerelateerde en niet-werkgerelateerde factoren.
Een ‘beroepsziekte’ is een ziekte die voornamelijk wordt veroorzaakt door blootstelling op het werk aan een fysieke, organisatorische, chemische of biologische risicofactor of aan een combinatie van deze factoren. Beroepsziekten worden doorgaans in de nationale wetgeving genoemd als ziekten die hun oorzaak vinden in blootstelling aan risicofactoren op het werk. De erkenning van een beroepsziekte kan aan een compensatie worden gekoppeld als duidelijk is dat er een oorzakelijk verband tussen een beroepsmatige blootstelling en de ziekte bestaat.
De Europese lijst van beroepsziekten bevat aanbevelingen over beroepsziekten die in de nationale lijsten van de lidstaten dienen te worden opgenomen, evenals aanbevelingen over het invoeren van regels betreffende compensatie, preventie en het verzamelen van statistische gegevens.
In richtsnoeren op EU-niveau en op nationaal niveau zijn de diagnose- en blootstellingscriteria vastgesteld op basis waarvan een werkgerelateerde ziekte als een officiële beroepsziekte wordt erkend. Voor compensatie gelden aanvullende criteria, die doorgaans te maken hebben met minimumgradaties van letsel of arbeidsongeschiktheid. Veel lidstaten publiceren gegevens over erkende beroepsziekten in jaarverslagen, bijvoorbeeld over de staat van de veiligheid en gezondheid op het werk.
Wat zijn de oorzaken van ziekten op het werk?
Veel soorten ziekte, waaronder kanker, ademhalingsstoornissen, hart- en vaatziekten, huidziekten, aandoeningen aan het bewegingsapparaat en geestelijke gezondheidsproblemen, kunnen door het werk worden veroorzaakt of verergerd. Hoewel de onderliggende oorzaken van deze ziekten complex kunnen zijn, is van bepaalde blootstellingen op de werkplek bekend dat ze bijdragen aan het ontstaan of verloop van een ziekte. Het gaat hier onder meer om:
- gevaarlijke stoffen, zoals chemische en biologische agentia, waaronder kankerverwekkende stoffen,
- straling, waaronder ioniserende straling en ultraviolette straling van de zon,
- fysieke factoren, waaronder trilling, lawaai, tillen met de handen en zittend werk,
- werkorganisatorische en psychosociale risicofactoren, zoals werk in ploegendienst en stress.
Het is van belang nauwkeurig in de gaten te houden wat de risico's van dergelijke blootstellingen zijn en hoe deze zich tot elkaar en tot veranderende werkpatronen verhouden.
Bewustwording en preventie bevorderen
Het bevorderen van een cultuur van risicopreventie en welzijn op de werkplek behoort tot de goede praktijken die ondernemingen kunnen hanteren. Ook is het essentieel dat ondernemingen risico's beoordelen en beheersen en de hiërarchie van preventie in acht nemen.
Andere goede manieren om werkgerelateerde ziekten tegen te gaan zijn proactieve monitoring ter voorkoming van ziekte en het bevorderen van een gezondere werkplek via activiteiten voor het stimuleren van gezondheid op het werk.
