Kleine en micro-ondernemingen zijn belangrijke aanjagers van economische groei, innovatie, werkgelegenheid en maatschappelijke integratie, en vormen de ruggengraat van de Europese economie.
Het toezicht op veiligheid en gezondheid op het werk (VGW) is bij kleine en micro-ondernemingen vaak ontoereikend, waardoor werknemers een groter risico lopen op arbeidsongevallen en werkgerelateerde gezondheidsproblemen. Dit probleem is een prioriteit in nationale VGW-strategieën, in het strategisch kader van de Europese Commissie en in het kader van de Europese pijler van sociale rechten.
Het omvangrijke EU-OSHA-project “Verbeteren van VGW in kleine en micro-ondernemingen” (2014-2018) had tot doel om de belangrijkste succesfactoren – in beleid, strategieën en concrete oplossingen – in kaart te brengen ter verbetering van VGW in deze categorie bedrijven in Europa.
Wat leert onderzoek ons over VGW in kleine en micro-ondernemingen?
De eerste fase van het project liet de omvang van de VGW-problemen zien waarmee kleine en micro-ondernemingen in heel Europa geconfronteerd worden alsook een aantal factoren die medeverantwoordelijk zijn voor slecht VGW-beheer in die ondernemingen. Het literatuuronderzoek Kaders en regelingen inzake veiligheid en gezondheid op het werk bij micro- en kleine ondernemingen in de EU duidt op een "algemeen en meerdere facetten vertonend gebrek aan middelen", wat een aanzienlijk deel van deze bedrijven beweegt tot het voeren van een "lagekostenbeleid". De belangrijkste kenmerken van dergelijke bedrijven zijn een zwakke economische positie; zorgen over de economische levenskansen; gebrek aan investeringen in VGW; beperkte kennis, bewustzijn en deskundigheid aan de kant van eigenaars-leidinggevenden; en opvattingen en prioriteiten die ongunstig zijn voor VGW.
Het perspectief van de werkvloer
Via 360 diepgravende gesprekken met zowel werknemers als eigenaars-leidinggevenden werden houding en praktijken op het gebied van VGW onderzocht. Wat daarbij vaak bleek terug te keren was bijvoorbeeld een sterk reactieve benadering van VGW, het idee dat "gezond verstand" een afdoende VGW-maatregel is en de opvatting dat risico's "er nu eenmaal bij horen". Er werden echter ook voorbeelden van goede praktijken aangetroffen.
Lees het rapport Safety and health in micro and small enterprises in the EU: the view from the workplace.
Zijn er goede praktijken waarop wij kunnen voortbouwen?
Er is een breed scala aan voorbeelden uit heel Europa van succesvolle beleidsmaatregelen, strategieën en hulpmiddelen gericht op VGW in kleine en micro-ondernemingen. Meer dan veertig interventies zijn beschreven in Veiligheid en gezondheid in micro- en kleine ondernemingen in de EU: van beleid naar praktijk – beschrijving van goede voorbeelden.
De goede voorbeelden zijn nader onderzocht om vast te stellen "wat werkt, voor wie en onder welke omstandigheden", met inbegrip van het brede potentieel voor gunstige effecten en de mogelijkheid deze voorbeelden ook elders te kunnen toepassen.
Lees het rapport Van beleid naar praktijk: beleidsmaatregelen, strategieën, programma's en acties ter ondersteuning van VGW in micro- en kleine ondernemingen, dat ook ingaat op de ervaringen van VGW-tussenpersonen die met kleine en micro-ondernemingen werken.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat OSH-beleidsmaatregelen en -interventies deze bedrijven bereiken?
De algemene bevindingen van het project zijn nader geanalyseerd om te komen tot op feiten gebaseerde aanbevelingen voor de ontwikkeling van doelmatiger beleidsprogramma's en interventies gericht op verbetering van VGW in kleine en micro-ondernemingen. Veiligheid en gezondheid in kleine en micro-ondernemingen in de EU: In het eindrapport van het driejarige Sesame-project wordt gewezen op het belang van:
- de betrokkenheid van alle belangrijke regelgevende actoren;
- de versterking van inspecties;
- het aanbod van duurzame, eenvoudig toepasbare en overdraagbare oplossingen;
- een betere integratie van VGW in sectorspecifieke onderwijsstelsels;
- de betrokkenheid van vakbonden en werkgeversorganisaties bij de ontwikkeling van beleid dat kleine en micro-ondernemingen kan bereiken;
- betere regelingen voor de toeleveringsketen.
EU-OSHA helpt kleine en micro-ondernemingen bij het in kaart brengen van risico's op de werkvloer
Een goede risicobeoordeling is de sleutel tot een gezonde werkplek. Het maken van risicobeoordelingen kan echter gecompliceerd zijn, vooral voor kleine en micro-ondernemingen, die mogelijk niet over de middelen of knowhow beschikken om dit doeltreffend te doen.
Het Online interactive Risk Assessment (OiRA)-platform van EU-OSHA is bedoeld om deze belemmeringen weg te nemen. OiRA is het eerste initiatief op EU-niveau dat gericht is op het stimuleren van kleine en micro-ondernemingen (voornamelijk via de lidstaten en sociale partners op zowel EU- als lidstaatniveau) om hun risico's in kaart te brengen.
Lees dit OSHwiki-artikel voor meer informatie over het beoordelen van risico's op de arbeidsplaats.