Ο κλάδος της υγειονομικής και κοινωνικής περίθαλψης και η ΕΑΥ

Ο κλάδος αυτός είναι επίσης ένας από τους σημαντικότερους κλάδους στο επίπεδο της απασχόλησης και προσφέρει εργασία σε εργαζομένους δομών επίσημης παροχής φροντίδας, όπως νοσοκομεία, ιατρικά κέντρα και οίκοι ευγηρίας, αλλά και σε φροντιστές που παρέχουν φροντίδα κατ’ οίκον. Το σύνολο αυτής της κατηγορίας εργαζομένων είναι εκτεθειμένοι σε ευρύ φάσμα κινδύνων που συνδέονται με την ΕΑΥ, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι οι ακόλουθοι (μη εξαντλητική παρουσίαση):

• Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι, με τους εργαζομένους να εκτίθενται σε φαινόμενα όπως βία και παρενόχληση, τραυματικά γεγονότα, υψηλός φόρτος εργασίας, συναναστροφή με ανθρώπους στο τέλος της ζωής τους, ανάγκη επιτέλεσης πολλών εργασιών ταυτόχρονα, εκ περιτροπής εργασία, μοναχική εργασία, επαγγελματική εξουθένωση, κακοποίηση ή εκφοβισμός και αδυναμία παρέμβασης στις συνθήκες εργασίας τους, οι οποίοι στο σύνολό τους αποτελούν γνωστούς στρεσογόνους παράγοντες.
• Εργονομικοί κίνδυνοι, που συνδέονται με την ανύψωση φορτίων, την παρατεταμένη ορθοστασία, τον υψηλό φόρτο εργασίας και την εργασία σε άβολες θέσεις.
• Βιολογικοί κίνδυνοι, που συνδέονται με οποιασδήποτε μορφής έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες, όπως οι παθογόνοι παράγοντες που μεταδίδονται με το αίμα και οι μολυσματικοί μικροοργανισμοί. Στους κινδύνους αυτούς συγκαταλέγεται και η έκθεση στην COVID-19.
• Χημικοί κίνδυνοι, που συνδέονται με την καθημερινή χρήση φαρμάκων ή επικίνδυνων χημικών ουσιών, η οποία εγκυμονεί κινδύνους για όσους εκτίθενται στις ουσίες αυτές.
• Σωματικοί κίνδυνοι, όπως ολισθήσεις, παραπατήματα και πτώσεις, ιοντίζουσα ακτινοβολία, θόρυβος κ.ο.κ.

Επιπλέον, μια σειρά από συγκυριακούς παράγοντες επηρεάζουν τους εργαζομένους σε αυτόν τον κλάδο και δεν μπορούν να παραβλεφθούν: γήρανση του πληθυσμού και γήρανση του εργατικού δυναμικού, συστήματα υγείας και μακροχρόνιας φροντίδας που έχουν ανάγκη από μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, το δικαίωμα των πολιτών της ΕΕ σε οικονομικά προσιτή, προληπτική και θεραπευτική υγειονομική περίθαλψη καλής ποιότητας, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κλάδου και συνθήκες εργασίας που είναι συχνά χαμηλότερου επιπέδου από τις συνθήκες των εργαζομένων σε άλλους κλάδους. Πρέπει επίσης να επισημανθεί το γεγονός ότι ο κλάδος είναι σε μεγάλο βαθμό γυναικοκρατούμενος.

Το εν λόγω ερευνητικό έργο συνδέεται με διάφορες στρατηγικές της ΕΕ, όπως το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία 2021-2027 και η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα. Αναπτύσσεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και υλοποιείται σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους του κλάδου και με διεθνείς οργανισμούς.

Το έργο επικεντρώνεται στα ακόλουθα ερευνητικά πεδία:

Ο κλάδος σε αριθμούς

Στο παρόν στάδιο διεξάγεται έρευνα για την κατάσταση της ΕΑΥ στον κλάδο της υγειονομικής και κοινωνικής περίθαλψης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η διεξοδική συγκριτική έρευνα εκπονείται με βάση διάφορες μελέτες και δημοσιεύσεις.

Υγειονομική περίθαλψη

Επειδή ο κλάδος της υγειονομικής περίθαλψης καλύπτει ευρύ φάσμα, ειδικό ερευνητικό πεδίο αποτελούν μία ή λίγες κατηγορίες εργαζομένων προκειμένου να αναδειχθούν οι ιδιαίτερες συνθήκες εργασίας των εργαζομένων αυτών και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν στο επίπεδο της ΕΑΥ.

Φροντίδα κατ’ οίκον

Αυτό το ερευνητικό πεδίο καλύπτει τα κενά γνώσης που υπάρχουν σχετικά με την ΕΑΥ στον τομέα της κατ’ οίκον φροντίδας. Αναλύονται οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτού του είδους την εργασία, η οποία επιτελείται σε συνθήκες εργασίας που δεν καθορίζονται από τους ίδιους τους εργαζόμενους, με ελάχιστη ή μηδενική άμεση επίβλεψη και χωρίς μέτρα πρόληψης κινδύνων. Δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη ορθών πρακτικών και στην ενθάρρυνση της συμμετοχής των εργαζομένων.

Μακροχρόνια φροντίδα

Παρόμοιο με τον τομέα της κατ’ οίκον φροντίδας, το ερευνητικό πεδίο της μακροχρόνιας φροντίδας συμβάλλει στην κάλυψη του κενού ενημέρωσης σχετικά με το θέμα αυτό, στον εντοπισμό των τομεακών κινδύνων καθώς και στη διερεύνηση προληπτικών μέτρων. Επίσης, προωθεί πρακτικά εργαλεία και τονίζει τη σημασία της συμμετοχής των εργαζομένων, του κοινωνικού διαλόγου και των ορθών πρακτικών.

Μυοσκελετική υγεία

Στην περίπτωση αυτή διερευνώνται οι αναδυόμενοι και πιο κοινοί εργατικοί κίνδυνοι που συμβάλλουν στην εκδήλωση μυοσκελετικών διαταραχών (ΜΣΔ) στους εν λόγω επαγγελματίες, καθώς και τρόποι πρόληψης και διαχείρισής τους. Επιπλέον, παρουσιάζονται πρωτοβουλίες, ορθές πρακτικές και εργαλεία που αποσκοπούν στη βελτίωση της μυοσκελετικής υγείας των εν λόγω εργαζομένων. Επίσης, αποσαφηνίζεται η σχέση μεταξύ των ΜΣΔ και της ψυχοκοινωνικής ευεξίας.

Ψυχική υγεία

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των εργαζομένων αυτού του κλάδου εξετάζονται οι σημαντικότεροι επαγγελματικοί ψυχοκοινωνικοί παράγοντες κινδύνου και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονται τους κινδύνους αυτούς οι οργανώσεις του κλάδου, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο οι εν λόγω παράγοντες κινδύνου αλληλεπιδρούν με άλλα προβλήματα υγείας, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι ΜΣΔ. Η έρευνα παρουσιάζει επίσης περιπτώσεις ορθής πρακτικής και πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο παραμονής των εργαζομένων με προβλήματα ψυχικής υγείας στην εργασία τους ή σχετικά με τη διευκόλυνση της επανένταξής τους.

Ψηφιακός μετασχηματισμός

Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και η εφαρμογή τους στον κλάδο της υγειονομικής και κοινωνικής περίθαλψης υπήρξε θεαματική τα τελευταία χρόνια. Οι νέες δυνατότητες αυτοματοποίησης των εργασιών, η εμφάνιση ψηφιακών πλατφορμών που προσφέρουν υπηρεσίες φροντίδας ή οι νεοαποκτηθείσες ψηφιακές δεξιότητες των επαγγελματιών είχαν με τη σειρά τους ως αποτέλεσμα να αναδυθούν νέοι –ψυχοκοινωνικοί κυρίως– κίνδυνοι για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, οι οποίοι εξετάζονται στην παρούσα έρευνα.