© Rido - stock.adobe.com
Sektor opieki zdrowotnej i społecznej to jeden z największych sektorów w całej Europie. Wnosi on istotny wkład w rozwój społeczeństwa europejskiego, zarówno pod względem ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia obywateli, jak i gospodarki. Ponadto pandemia COVID-19 pokazała, jak istotny i ważny jest ten sektor.
Projekt badawczy EU-OSHA „Sektor opieki zdrowotnej i społecznej a bezpieczeństwo i zdrowie w pracy (BHP)" jest realizowany od 2022 do 2026 roku. Jego celem jest dostarczenie opartej na dowodach wiedzy na temat różnorodnych wyzwań dla sektora w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, która pozwoli zwiększyć świadomość decydentów i ukierunkować proces kształtowania polityki.
Sektor ten jest również istotny pod względem zatrudnienia, gdyż oferuje pracę w placówkach opieki instytucjonalnej, takich jak szpitale, przychodnie lekarskie oraz domy opieki i DPS, ale także daje zatrudnienie opiekunom formalnym zajmującym się pacjentami w domach. Wszystkich z nich dotyczy szeroki zakres zagrożeń związanych z BHP, z których najważniejsze są (lista jest niewyczerpująca):
- Zagrożenia psychospołeczne, gdzie pracownicy narażeni są na przemoc i molestowanie, traumatyczne zdarzenia, duże obciążenie pracą, zajmowanie się ludźmi u schyłku życia, konieczność wielozadaniowości, pracę zmianową, pracę samotną, wypalenie zawodowe, mobbing lub zastraszanie oraz brak kontroli nad wykonywaną pracą - wszystkie te czynniki są dobrze znanymi czynnikami stresogennymi.
- Zagrożenia ergonomiczne, związane z dźwiganiem, długotrwałą pracą w pozycji stojącej, dużym obciążeniem pracą i pracą w wymuszonych pozycjach.
- Zagrożenia biologiczne, związane z każdą formą narażenia na czynniki biologiczne, takie jak patogeny przenoszone przez krew i zakaźne mikroorganizmy. Obejmują one narażenie na COVID-19.
- Zagrożenia chemiczne, związane z codziennym stosowaniem leków lub niebezpiecznych substancji chemicznych, co stwarza zagrożenie dla osób narażonych na ich działanie.
- Zagrożenia fizyczne, takie jak poślizgnięcia, potknięcia i upadki, promieniowanie jonizujące, hałas itp.
Ponadto istnieje szereg czynników kontekstowych, które mają wpływ na pracowników w tym sektorze, a których nie można ignorować: starzenie się społeczeństwa i starzenie się siły roboczej; systemy opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej wymagające reform i inwestycji; prawo obywateli UE do przystępnej cenowo i dobrej jakości opieki zdrowotnej w zakresie profilaktyki i leczenia; cyfryzacja sektora i często niższy standard warunków pracy niż w innych sektorach. Należy również podkreślić fakt, że sektor ten jest bardzo sfeminizowany.
Projekt ten jest zgodny z kilkoma strategiami UE, takimi jak strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021-27 oraz europejska strategia w dziedzinie opieki. Jest on opracowany w kontekście Europejskiego filaru praw socjalnych i realizowany we współpracy z partnerami społecznymi z sektora oraz z organizacjami międzynarodowymi.
Projekt koncentruje się na następujących obszarach badawczych:
Sektor w liczbach
Trwa aktualizacja stanu prac dotyczących BHP w sektorze opieki zdrowotnej i społecznej w Unii Europejskiej. To dogłębne badanie porównawcze jest opracowywane na podstawie różnorodnych badań i publikacji.
Opieka zdrowotna
Ze względu na rozmiary sektora opieki zdrowotnej badania koncentrują się na jednej lub kilku kategoriach pracowników, gdzie dokładnie analizuje się ich specyficzne warunki pracy i zagrożenia związane z BHP.
Opieka domowa
Tematem badań są luki w wiedzy na temat BHP w sektorze opieki domowej. Przedmiotem analizy są szczególne zagrożenia związane z tego typu pracą wykonywaną w niekontrolowanych warunkach, przy niewielkim bezpośrednim nadzorze lub bez nadzoru, oraz środki zapobiegania tym zagrożeniom. Podkreśla się tu znaczenie tworzenia dobrych praktyk i promowania partycypacji pracowników.
Opieka długoterminowa
Podobnie jak w przypadku sektora opieki domowej, celem badań w obszarze opieki długoterminowej jest zlikwidowanie luki informacyjnej na ten temat, określenie zagrożeń występujących w sektorze oraz zbadanie możliwości stosowania środków zapobiegawczych. Prezentuje się tu również praktyczne narzędzia i podkreśla znaczenie zaangażowania pracowników, dialogu społecznego i dobrych praktyk.
Stan układu mięśniowo-szkieletowego
Tematem opracowania są pojawiające się i najbardziej rozpowszechnione czynniki ryzyka zawodowego, które przyczyniają się do powstania zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego (MSD) u pracowników sektora, oraz sposoby zapobiegania im i radzenia sobie z nimi. Ponadto omówiono w nim inicjatywy, dobre praktyki i narzędzia służące poprawie stanu układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników. Przedstawiono również związek między zaburzeniami układu mięśniowo-szkieletowego a dobrostanem psychospołecznym.
Zdrowie psychiczne
W przypadku problemów związanych ze zdrowiem psychicznym pracowników sektora badanie dotyczy głównych psychospołecznych czynników ryzyka zawodowego oraz sposobu zarządzania nimi przez organizacje działające w sektorze, a także ich związku z innymi problemami zdrowotnymi, takimi jak choroby układu krążenia i zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego. Przedstawiono tu również przypadki dobrych praktyk i informacje o tym, jak zatrzymać w pracy pracowników doświadczających problemów ze zdrowiem psychicznym lub ułatwiać im reintegrację w miejscu pracy.
Cyfryzacja
W ciągu ostatnich kilku lat miał miejsce istotny rozwój nowych technologii i wzrosło ich zastosowanie w sektorze opieki zdrowotnej i społecznej. Z kolei nowe możliwości automatyzacji zadań, wprowadzenie platform cyfrowych oferujących usługi opiekuńcze, a także nowe umiejętności cyfrowe nabywane przez specjalistów, spowodowały pojawienie się nowych zagrożeń w zakresie BHP, zwłaszcza psychospołecznych. Są one przedmiotem niniejszego badania.